• page_banner01

Tala Fou

Laila: Ituaiga, Meatotino ma Fa'amatalaga

Radiola o le la: ituaiga, meatotino ma fa'amatalaga
Fa'amatalaga o le fa'avevela a le la: o le malosi lea e fa'aolaina e le La i le vateatea.

Pe a tatou talanoa e uiga i le aofaʻi o le malosi ole la e oʻo atu i luga ole la tatou paneta, tatou te faʻaaogaina manatu faʻaonaponei ma faʻafefe.O le fa'avevelaina o le la o le malosi lea e maua i le iunite eria (J/m2), o le malosiaga e maua i se taimi.E fa'apena fo'i, o le fa'avevela o le la o le malosi lea e maua i se taimi vave - e fa'aalia i watts i sikuea mita (W/m2)

O gaioiga fa'atosina faaniukilia e tupu i totonu ole la ole la ma o le puna lea ole malosi ole la.Fa'aalaala faaniukilia e maua mai ai le fa'aala eletise i alaleo eseese po'o umi galu.E fa'asalalauina le fa'avevela eletise i le vateatea i le saoasaoa o le malamalama (299,792 km/s).
Fa'ailoaina o le Laila: Ose Malaga ile Ituaiga ma le Taua ole Fa'avevela ole la
O se tau e tasi o le tumau o le la;o le tumau o le la o le aofaʻi o faʻavevela e maua vave i le iunite i le pito i fafo o le atemosifia o le lalolagi i se vaalele e faʻatatau i ave o le la.I le averesi, o le tau o le la tumau e 1.366 W / m2.

Ituaiga o le La
O fa'avevela a le la e faia i ituaiga fa'avevela nei:

Ave Infrared (IR): E maua ai le vevela ma fa'atusalia le 49% o fa'avevela o le la.
Ave va'aia (VI): fa'atusa le 43% o fa'avevela ma maua ai le malamalama.
Ave ole Ultraviolet (UV radiation): e fai ma sui o le 7%.
Isi ituaiga ave: e tusa ma le 1% o le aofaʻi.
Ituaiga o Ave Ultraviolet
I le isi itu, o ave o le ultraviolet (UV) ua vaevaeina i ituaiga e tolu:

Ultraviolet A poʻo le UVA: E faigofie ona latou ui atu i le ea, e oʻo atu i le lalolagi atoa.
Ultraviolet B po'o le UVB: Puupuu-umiumi.E sili atu le faigata ona ui atu i le siosiomaga.O se taunuuga, latou te oʻo atu i le sone equatorial e sili atu le vave nai lo latitu maualuga.
Ultraviolet C po'o le UVC: Puupuu-umiumi.Latou te le ui atu i le siosiomaga.Nai lo o lea, e mitiia e le ozone layer.
Meatotino o le La
Ole aofa'iga ole fa'avevela ole la o lo'o fa'asoaina ile tele o alaleo ole amplitude le tutusa ma foliga masani o se logo, e pei ona masani ai le fusi o alaleo o se tino uliuli lea e fa'ata'ita'iina ai le puna o le la.O le mea lea, e le taulaʻi i se tasi taimi.

O le maualuga o le radiation e totonugalemu i le fusi o le radiation poʻo le malamalama vaʻaia ma se tumutumu i le 500 nm i fafo atu o le siosiomaga o le Lalolagi, e fetaui ma le lanu lanumeamata cyan.

E tusa ai ma le tulafono a Wien, o le photosynthetically active radiation band oscillates i le va o le 400 ma le 700 nm, e fetaui ma le radiation vaaia, ma e tutusa ma le 41% o le aofaʻi atoa.I totonu o faʻasalalauga faʻamalosi faʻamalosi, o loʻo i ai vaega laiti e iai faʻavevela:

lanumoana-violet (400-490 nm)
lanu meamata (490-560 nm)
samasama (560-590 nm)
moli-mumu (590-700 nm)
Pe a sopoia le atemosifia, o le susulu o le la e oʻo i le ata, faʻafoʻi, faʻafefe, ma faʻasalalau e kasa eseese o le ea i se tikeri fesuisuiai e avea o se galuega o taimi.

O le siosiomaga o le lalolagi e galue o se faamama.O le vaega pito i fafo o le atemosifia e mitiia se vaega o le radiation, e atagia saʻo atu le vaega o totoe i fafo atu.O isi elemene e galue e pei o se faamama o le carbon dioxide, ao, ma le ausa vai, lea e liua i nisi taimi i faʻavevela faʻasalalau.

E tatau ona tatou manatua o le susulu o le la e le tutusa i soo se mea.Mo se fa'ata'ita'iga, o eria o le teropika e maua le tele o fa'avevela o le la ona o ave o le La e toeitiiti lava fa'atasi ma le fogāeleele.

Aisea e mana'omia ai le fa'avelaina o le la?
O le malosi o le la o le puna muamua lea o le malosi ma, o le mea lea, o le afi e faʻaosoina ai lo tatou siosiomaga.O le malosi o le la e maua e ala i le susulu o le la e nafa tuusaʻo pe le tuusaʻo foi mo vaega taua i gaioiga olaola e pei o le photosynthesis, le tausia o le vevela o le paneta e fetaui ma le ola, poʻo le matagi.

O le malosi o le la o le lalolagi e oo atu i luga o le fogaeleele e 10,000 taimi e sili atu nai lo le malosi o loʻo faʻaaogaina e tagata uma.

E Fa'afefea ona A'afia le Soifua Maloloina ile Radiation ole la?
E mafai ona iai ni aafiaga eseese i le pa'u o le tagata e fua i le malosi ma le umi o ona galu.

O le fa'avelaina o le UVA e mafai ona mafua ai le matua tuai o le pa'u ma le kanesa o le pa'u.E mafai fo'i ona fa'atupu fa'afitauli o le mata ma le puipuiga.

UVB radiation e mafua ai le mu o le la, pogisa, mafiafia o le pito i fafo o le paʻu, melanoma, ma isi ituaiga o kanesa o le paʻu.E mafai fo'i ona fa'atupu fa'afitauli o le mata ma le puipuiga.

O le ozone layer e taofia ai le tele o le UVC radiation mai le oʻo atu i le lalolagi.I le falema'i, o le UVC radiation e mafai fo'i ona sau mai nisi lamepa po'o se laisa laser ma fa'aoga e tape ai siama pe fesoasoani e fa'amalolo manu'a.E fa'aaogaina fo'i e togafitia ai nisi tulaga o le pa'u e pei o le psoriasis, vitiligo, ma nodules i luga o le pa'u e mafua ai le lymphoma T-cell cutaneous.

Tusitala: Oriol Planas - Inisinia Faʻainisinia Alamanuia


Taimi meli: Sep-27-2023